Neuronauki a stymulowanie przedsiębiorczości: potencjał ukryty w specjalizacji półkul mózgowych, neuroprzekaźnikach i plastyczności mózgu
Abstract
Przedsiębiorczość może być rozumiana jako sposób zarządzania, specyficzna i wyróżniająca charakterystyka osobowości lub jako funkcja ekonomiczna. Sposób rozumienia przedsiębiorczości determinuje obszar poszukiwania i kształtowania jej źródeł. W artykule uwaga została skupiona na charakterystyce osobowej, będącej wypadkową uwarunkowań genetycznych oraz świadomych i pozaświadomych oddziaływań otoczenia. Analiza wniosków z badań prowadzonych w ostatnim ćwierćwieczu w obszarze neuronauk służy wskazaniu możliwości stymulowania przedsiębiorczości, zgodnie z poznawanymi w coraz szerszym stopniu procesami mózgowymi. Podstawowe charakterystyki przedsiębiorców, jak „pożądanie nowości”, rywalizacja oraz dążenie do synergii działania, są zestawione z korespondującymi z nimi odkryciami neuronauk, dotyczącymi specjalizacji półkul mózgowych, roli i wpływu neuroprzekaźników oraz plastyczności mózgu.
Keywords
przedsiębiorczość, charakterystyki osobowe, neuronauki, plastyczność mózgu, stymulowanie przedsiębiorczości
References
- Bieńkowska, B. (2013). Analiza programów edukacji przedsiębiorczej skierowanych do dzieci. W: J.E. Wasilczuk (red.), Przedsiębiorczość w ośmiu odsłonach (s. 89-103). Gdańsk: Politechnika Gdańska.
- Bławat, F. (2003). Przedsiębiorca w teorii przedsiębiorczości i praktyce małych firm. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe.
- Bratnicki, M., Strużyna, J. (2004). Przedsiębiorcza wyobraźnia zespolenia z pracą. W: S. Borkowska (red.), Przyszłość pracy w XXI wieku (s. 179-190). Warszawa: IPiSS/GUS.
- Churchland, P.S. (2013). Moralność mózgu. Co neuronauka mówi o moralności. Kraków: Copernicus Center Press.
- Coyle, D. (2011). Kod talentu. Jak zostać geniuszem. Warszawa: Penelopa.
- Davidson, R.J., Begley, S. (2013). Życie emocjonalne mózgu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- De Dreu, C.K. W., Greer, L.L., Handgraaf, M.J.J., Shalvi, S., Van Cleef, G.A., Baas, M., Ten Velden, F.S., Van Dijk, E., Feith, S.W.W. (2010). The Neuropeptide Oxytocin Regulates Parochial Altruism in Intergroup Conflict among Humans. Science, 328(5984), 1408-1411.
- Diamond, J. (1996). Trzeci szympans. Warszawa: PIW.
- Domes, G., Heinrichs, M., Michel, A., Berger, C., Herpertz, S. C. (2007). Oxytocin Im-proves ‘Mind-Reading’ in Humans. Biological Psychiatry, 61(6), s. 731-733.
- Draganski, B., Gaser, C., Busch, V., Schuierer, G., Bogdahn, U., May, A. (2004). Neuro-plasticity: changes in grey matter induced by training. Nature, 427(6972), 311-312.
- Drucker, P. (1992). Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady. Warszawa: PWE.
- Eagleman, D. (2012). Mózg incognito. Wojna domowa w twojej głowie. Warszawa: Car-ta Blanca/PWN.
- Ericsson, K.A., Smith, J. (1991). Toward a general theory of expertise: Prospects and limits. Cambridge: Cambridge University Press.
- Eriksson, P.S., Perfilieva, E., Björk-Eriksson, T., Alborn, A.-M., Nordborg, C., Daniel A. Peterson, D.A., Gage, F.H. (1998). Neurogenesis in the adult human hippocam-pus. Nature Medicine, 4, 1313-1317. doi:10.1038/3305.
- Fields, R.D. (2008). White Matter Matters. Scientific American, 3(289), 54-61.
- Gladwell, M. (2010). Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu. Kraków: Znak.
- Goldberg, E. (2014). Jak umysł rośnie w siłę, gdy mózg się starzeje. Warszawa: PWN.
- McGowan, P. (1994). Innowacja i przedsiębiorczość wewnętrzna. W: D. Stewart (red.), Praktyka kierowania. Warszawa: PWE.
- Griffin, R. W. (2004). Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: PWN.
- Gruszecki, T. (1994). Przedsiębiorca w teorii ekonomii. Warszawa: Cedor.
- Isabel, G., Pascual, A., Preat, T. (2004). Exclusive consolidated memory phases in droso-philia. Science, 304(5673), 1024-1027.
- Jamka, B. (2012). Rozwój przedsiębiorczości poprzez atrybutowe zarządzanie talentami i zarządzanie różnorodnością. Perspektywa modelu biznesowego. W: B. Jamka (red.), Potencjał ludzki w rozwoju przedsiębiorczości indywidualnej i korporacyj-nej (s. 123-150). Warszawa: Difin.
- Jamka, B. (2014). Wzrost innowacyjności organizacji poprzez rozwój przedsiębiorczości jako talentu. W: E. Skrzypek (red.), Wpływ wiedzy na sukces organizacji w nowej gospodarce (s. 79-92). Lublin: UMCS.
- Jamka, B. (2015). Neuronauki w zarządzaniu ludźmi. Personel i Zarządzanie, 4(301), 24-27.
- Kahneman, D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Poznań: Media Rodzina.
- Kołodziejska, A. (2012). Można, czy nie można nauczyć przedsiębiorczości w szkole?, Rynek Pracy.org. Statystyki, Analizy, Komentarze. Pozyskano z: http://rynekpracy.org/wiadomosc/764239.html (28.12.2015).
- Maguire, E.A., Gadian, D.G., Johnsrude, I.S., Good, C.D., Ashburner, J., Frackowiak, R.S.J., Frith, C.D. (2000). Navigation-related structural change in the hippocampi of taxi drivers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 97(8), 1398-4403.
- Moir, A., Jessel, D. (1993). Płeć mózgu. Warszawa: PIW.
- Nisbett, R.E. (2015). Geografia myślenia. Dlaczego ludzie Wschodu i Zachodu myślą inaczej? Sopot: Smak Słowa.
- Pacholski, M., Słaboń, A. (1994). Słownik pojęć socjologicznych dla ekonomistów. Kra-ków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
- Pietraszewski, M. (2002). Szansa dla przedsiębiorczych. Poznań: eMPi2.
- Shook, C.L., Priem, R.L. i McGee, J.E. (2003). Venture Creation and the Enterprising Indi-vidual: a Review and Synthesis. Journal of Management, 29(3), 379-399.
- Tannenbaum, A.J. (1984). Gifted children: Psychological and educational perspectives. New York: MacMillan.
- Turek, D. (2012) Przedsiębiorca a pracownik przedsiębiorczy. Podobieństwa i różnice profili kompetencyjnych i ich implikacje dla procesów zarządzania. Perspektywa charakterystyk podmiotowych. W: B. Jamka (red.), Potencjał ludzki w rozwoju przedsiębiorczości indywidualnej i korporacyjnej (s. 33-57). Warszawa: Difin.
- Venkataraman, S. (1997). The Distinctive Domain of Entrepreneurship Research: An Editor’s Perspective. W: J. Katz, R. Brockhaus (eds), Advances in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth (vol. 3, s. 119–1380). Greenwich, CT: JAI Press.
- Vetulani, J., Mazurek, M. (2015). Bez ograniczeń. Jak rządzi nami mózg. Warszawa: PWN.