Behawioralne aspekty światowego kryzysu finansowego w latach 2007-2010

Abstract

Niniejszy artykuł koncentruje się na alternatywnym podejściu do wyjaśnienia zaistnienia ostatniego kryzysu z lat 2007-2010, jaki oferuje ekonomia behawioralna. Jego celem jest odejście od klasycznego modelu i przeanalizowanie wpływu czynnika psychologicznego na wywołanie, a także przebieg ostatniego kryzysu. W artykule wykorzystano zróżnicowany materiał źródłowy oraz zaczerpnięto z dorobku naukowego zarówno polskich, jak i zagranicznych autorów. Ponadto, w pracy podkreślono nierealistyczność założeń przedstawianych przez standardową ekonomię oraz ukazano potrzebę zwracania większej uwagi na psychologiczne podstawy ludzkiego działania oraz motywy i skłonności jakimi kieruje się człowiek w dokonywanych przez siebie wyborach. Identyfikacja i analiza zachowań, które wyraźnie odbiegają od modelu homo oeconomicus, a także umiejscowienie ich w czasach poprzedzających kryzys lub w trakcie jego trwania, bezsprzecznie pokazuje, że behawioralne aspekty ludzkiego działania odegrały bardzo ważną rolę w procesie ukształtowania się ogólnoświatowej depresji. Artykuł dowodzi, że nieuwzględnianie czynnika psychologicznego niesie ze sobą poważne ryzyko zbagatelizowania wielu zagrożeń wynikających z niedoskonałości ludzkiego umysłu, działania pod wpływem emocji oraz innych nieracjonalnych zachowań, których podmioty istniejące na rynku nie potrafią się ustrzec.

Keywords

kryzys finansowy, psychologiczne aspekty ekonomii, ekonomia behawioralna, racjonalność zachowań, homo oeconomicus

References

1. Akerlof, G. A., Schiller, R. J.(2010). Zwierzęce instynkty. Warszawa: Studio EMKA.
2. Banasiak, K. (2010). Zachowania inwestorów w warunkach globalnego kryzysu finansowego. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 2, 17-28.
3. Czerwińska, A. (2012). Psychologiczne aspekty kryzysu finansowego. W: K. Piech (red.), Kryzysy i światowe recesje: teoria, historia, przykłady. Warszawa: Instytut Wiedzy i Innowacji.
4. Glinka, K. (2008). Wybrane aspekty ujęcia behawioralnego baniek spekulacyjnych na rynku papierów wartościowych i rynku nieruchomości. W: D. Kopycińska (red.), Konkurencyjność podmiotów rynkowych, 75-84, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
5. Kotlarek, P. (2014). Racjonalność w ujęciu ekonomii behawioralnej. Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 180, 106-116
6. Solek, A. (2010). Behawioralne mechanizmy globalnego kryzysu finansowego lat 2007-2010. W: Z. Dach (red.),Otoczenie ekonomiczne a zachowania podmiotów rynkowych, 240-259, Kraków: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
7. Solek, A. (2013). Behawioralne aspekty działań antykryzysowych. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, 48(3), 401-412.
8. Stiglitz, J. E. (2010). Freefall Jazda bez trzymanki. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
9. Swacha-Lech, M. A. (2015). Problem niecierpliwości jednostek w kontekście zachowań oszczędnościowych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia, 4, 559-567. DOI: 10.17951/h.2015.49.4.559
10. Szyszka, A. (2009). Behawioralne aspekty kryzysu finansowego. Bank i Kredyt, 4, 4-29.
11. Tyszka, T. (red.). (2004). Psychologia ekonomiczna. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
12. Wach, K. (2010). Od człowieka racjonalnego do emocjonalnego. Zmiana paradygmatu nauk ekonomicznych. Horyzonty Wychowania, 17, 95-105.
13. Węcławski, J. (2013). Wielkie banki i ich rola w kryzysie finansowym. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H. Oeconomia, 1, 219-228.
14. Ziętek-Kwaśniewska, K. (2013). Globalny kryzys finansowy XXI wieku w ujęciu finansów behawioralnych. Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 173, 58-67.