Klauzula obejścia prawa podatkowego a zasada in dubio pro tributario: zależności i kontrowersje
Abstract
Od stycznia 2016 r. do przepisów Ordynacji podatkowej wprowadzono zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika. Oczekuje się, że w I kwartale tego roku wprowadzona zostanie również kontrowersyjna zasada określana mianem klauzuli obejścia prawa podatkowego. Celem opracowania jest wykazanie, w jaki sposób mogłyby obok siebie egzystować dwa zupełnie skrajne rozwiązania: zasada in dubio pro tributario, stawiająca podatnika w sprawach wątpliwych w pozycji dominującej oraz klauzula obejścia prawa podatkowego, nadająca organom prawo do samodzielnej interpretacji skutków podatkowych zawieranych umów w sytuacji, gdy ich celem było obejście prawa podatkowego i obniżenie ciężaru daninowego. Podjęta została próba oceny, czy zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika nie będzie w sprzeczności z proponowanymi zapisami klauzuli omijania prawa podatkowego. Czy w wyniku wprowadzenia tych zmian, polskie prawo podatkowe stanie się bardziej przyjaznym, zrozumiałym i akceptowalnym przez podatników, czy też obszary wątpliwości, niezrozumienia oraz konfliktów z organami podatkowymi jeszcze się bardziej pogłębią?
Keywords
podatki, unikanie opodatkowania, obejście prawa podatkowego
References
- Adamiak, B., Korkowski, J., Mastalski, R., Zubrzycki, J. (2010). Ordynacja podatkowa. Komentarz. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Unimex.
- Brolik, J., Dowgier, R., Etel, L., Kosikowski, C., Pietrasz, P., Popławski, P., Stachurski, W. (2013). Ordynacja podatkowa. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
- Commonwealth of Australia (1915). Income Tax Assesment Act 1915. Pozyskano z: http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/num_act/itaa1915341915267/ (10.01.2016).
- Dekret (1997). Dekret nr 600 Prezydenta Republiki Włoskiej z 29 września 1997 r., zmodyfikowany w grudniu 2007 r.
- DLA Piper (2015). Raport DLA Piper: Klauzula obejścia prawa podatkowego. Pozyska-no z: https://www.dlapiper.com/~/media/Files/People/Matyka%20Marcin/DLA%20Piper%20w%20Polsce_Raport.PDF (10.01.2016).
- Kalinowski, M., Pakulska, M. (2005). Perspektywy funkcjonowania w polskim prawie podatkowym klauzuli generalnych służących zwalczaniu unikaniu opodatkowania. W: H. Dzwonkowski (red.), Procedury podatkowe – gwarancje procesowe czy in-strument fiskalizmu. Warszawa: C.H. Beck.
- Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (2015). Opinia z 13 marca 2015 r. o projekcie sta-nowiska Rządu wobec prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordyna-cja podatkowa oraz niektórych innych ustawa. Rada legislacyjna przy Prezesie Ra-dy Ministrów, RL-0303-3/15. Pozyskano z: http://radalegislacyjna.gov.pl/dokumenty/opinia-z-13-marca-2015-r-o-projekcie-stanowiska-rzadu-wobec-prezydenckiego-projektu-ustawy (10.01.2016).
- Komisja Europejska (2012). Zalecenie Komisji z dnia 6.12.2012 r. w sprawie agresyw-nego planowania podatkowego. Bruksela, dnia 6.12.2012, C(2012) 8806 final.
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997, Nr. 78, poz. 483).
- Mariański, A. (2009). Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika. Przegląd Podat-kowy, 8.
- Minister Finansów (2015). Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordyna-cja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Pozyskano z: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/161550 (10.01.2016).
- OECD (2013). Action Plan on Base Erosion and Profit Shifting. Paris: OECD Publishing. doi: 10.1787/9789264202719-en
- PWC (2013). Powrót klauzuli obejścia prawa podatkowego w Polsce. Warszawa: Price-waterhouseCoopers. Pozyskano z: https://www.pwc.pl/pl/publikacje/assets/pwc_i_lewiatan_powrot_klauzuli_obejscia_prawa_w_polsce.pdf (10.01.2016).
- Rada Europejska (2012). Konkluzje Rady Europejskiej (1–2 marca 2012 r.). Bruksela, 8 maja 2012 r. (11.05). Pozyskano z: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/PL/ec/128547.pdf (10.01.2016).
- Radwański, Z. (2008). System prawa prywatnego. Warszawa: C.H. Beck.
- Radzikowski, K. (2010). Obejście prawa podatkowego w najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych. Przegląd Podatkowy, 6.
- Stanik, K., Winiarski, K. (2010). Praktyczne problemy nadużycia i obejścia prawa podat-kowego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Unimex.
- Szulc, M., Zalewski, Ł., Dudek, P. (2015). Unikanie opodatkowania: Minister wydaje wojnę optymalizacjom. Gazeta prawna, data publikacji: 30.12.2015 r.
- Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2016 poz. 846).
- Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego skierowany w dniu 17 lutego 2003 r. przez Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.
- Wyrzykowski, W. (2013). Podatkowe uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w Polsce. Gdańsk: Wyd. Politechniki Gdańskiej.
- Związek Przedsiębiorców i Pracodawców (2014). Klauzula obejścia prawa podatkowego. Historia regulacji w Polsce. Jej kształt obecnie proponowany, implikacje i wątpliwości natury prawnej, ekonomicznej i politycznej. Warszawa: Związek Przedsiębiorców i Pracodawców.